МІНДЕТТІ ӘЛЕУМЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ САҚТАНДЫРУ

Бір айдан аса еңбекке жарамсыздық парағын ресімдеген жағдайда МӘМС жүйесінде сақтандырылған азаматтар қатарынан шығып қалуыңыз мүмкін екенін білесіз бе? Ал жеке кәсіпкерлер қандай жағдайларда МӘМС-ке жарна төлеуден босатылады?  

Сақтандырылған мәртебесін алу үшін  12 өткен  немесе алдағы 12 айға, ал мәртебені сақтап қалу үшін үзбей жарна төлеп тұру қажет. Алайда бухгалтерия қажетті төлемдерді төлеп отырса да, неліктен ресми жұмысқа орналасқан адамдар мәртебесіз қалып жатады. Ал кейбір азаматтар үшін тіпті жарна төлеудің қажеті жоқ. МӘМС жүйесінде жарна төлеушілер түрлі жағдайларға тап болады. Солардың арасында ең жиі кездесетін жағдайларды Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорында қарастырды.

1. Мен жүктімін, еш жерде жұмыс істемеймін, ЖК жоқ. Мен медициналық сақтандыруды төлеуге міндеттімін бе?

Егер жүкті әйел жұмыс істемесе және жеке кәсіпкер ретінде тіркелмеген болса, ол жеңілдік санатына кіреді және МӘМС-ке жарналарды мемлекет төлейді.

Ол үшін тіркелген орны бойынша өз емханасына жүгініп, жүктілігіне байланысты есепке тұруы қажет. Әдетте есепке гинеколог қояды, дегенмен оның қабылдауына жазылу үшін МӘМС жүйесінде сақтандырылған болуы тиіс. Бұл жағдайда жүкті әйел мәртебесі болмаса да ТМККК аясында қабылдау жүргізетін учаскелік дәрігер және акушер арқылы есепке тұра алады.

Босанғаннан кейін әйел – үш жасқа толмаған баланы тәрбиелеп отырған, жұмыс істемейтін  адам ретінде басқа жеңілдікті санатқа көшетінін білген жөн, сондықтан ол тағы да  мемлекет есебінен сақтандырылады.

• Мен ресми жұмысқа орналасқанмын, жұмыс беруші мен үшін төлемдер жасайды.  Сонымен бірге жұмыс істеп тұрған жеке кәсібім бар, мен ЖК атынан МӘМС-ке жарна төлеуім керек пе?

Жеке тұлғалар, оның ішінде жалдамалы жұмыскерлер, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт (АҚС) бойынша жұмыскерлер және жеке кәсіпкерлер МӘМС жарналарын төлеушілер болып табылады («Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Заңның 14-бабының 2-тармағы).

Егер жалдамалы жұмыскер кәсіпкерлік қызметті де жүзеге асырса, онда МӘМС төлемдері келесідей болады:

1) жалдамалы жұмыскер ретінде МӘМС-ке жарналар-қызметкердің табысынан 2% мөлшерінде төленеді, МӘМС-ке аударымдар-жұмыс берушінің есебінен 3% мөлшерінде төленеді;

2) ЖК ретінде төлеуші МӘМС жарналарын да төлейді, бірақ табыстан емес, ең төменгі жалақының 1,4% – 5 5% мөлшерінде жарнаның тіркелген сомасын (2024 және 2025 ж.ж. 5950 теңге) төлейді.

Осылайша, егер жеке тұлға жалдамалы қызметкер болып табылса және салық есептілігін (ҚР Салық заңнамасына сәйкес) ұсынуды тоқтата тұрмаған немесе әрекетсіз деп танылмаған дара кәсіпкер ретінде тіркелсе, онда МӘМС жарналарын ЖК ретінде төлеу жөніндегі міндет одан алынбайды.

• Мен ресми жұмыс істеймін, бірақ жұмыс берушім  мен үшін төлем төлей алмайды, төлемдер кері қайтып келеді. Бұл немен байланысты?

Қызметкер үшін төленген қаражат жұмыс берушіге келесі жағдайларда кері қайтарылуы мүмкін:

1) Егер қаражатты аудару кезінде қызметкердің құжаттары (жеке куәліктің) ауысқан болса;

2) Егер қаражатты аудару кезінде қызметкердің деректері дұрыс енгізілмеген болса (ЖСН, ТАӘ-дегі қателер);

3) егер қызметкердің жарналар мен аударымдарды төлеуден босатылатын қандай да бір жеңілдікті санатқа кірсе:

• балалар;
• жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға, баланы (балаларды) үш жасқа толғанға дейін оның (олардың) күтіміне байланысты демалыста жүрген адамдар;
• зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде ҰОС ардагерлері;
• «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған көп балалы аналар;
• мүгедектігі бар адамдар;
• орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын адамдар.

Яғни, егер сіз жеңілдікті санаттардың біріне кірсеңіз, жұмыс беруші сіз үшін жарналар мен аударымдарды төлемеуі керек.

• Мен жұмыс істемеймін және медициналық сақтандыруға ешқашан жарна төлеген емеспін. Алда құны қымбат операция  күтіп тұр. Оны МӘМС бойынша жасатуға болады. Мен сақтандырылған мәртебесін қалай ала аламын?

  Мәртебе алу үшін жарналарды келесі әдістердің бірімен тәуелсіз төлеуші ретінде төлеуге болады:

1. Ағымдағы немесе келесі айдан бастап алдағы12 ай үшін әрбір ай үшін ЕТЖ-дан 5% мөлшерінде жеке-жеке (2025 жылы — 4250 теңгеден);

2) өткен 12 айда әрбір ай үшін ЕТЖ-дан 5% мөлшерінде жеке-жеке (2025-2024 ж.ж. — әр ай үшін 4250 теңгеден).

  Егер пациент алдағы жылы ресми жұмысқа орналасуды жоспарламаса және жеңілдікті санаттарға жатпаса, онда бірінші әдісті таңдаған жөн. Бұл бір жылға алдын ала сақтандырылуға мүмкіндік береді. Төлемдер «Азаматтарға арналған үкімет» КЕАҚ-да 2-3 жұмыс күні ішінде өңделетінін білу маңызды, содан кейін төлеушіге мәртебе беріледі.

5. Мен жұмыс істеймін, бірақ емханаларға барған кезде МӘМС-те мәртебем жоқ екенін білдім, дегенмен ұйым барлық төлемдерді уақытында жасайды. Мен екі ай ауруханада болған кезде жарналар бойынша алшақтық пайда болды. Мұндай жағдайда қалай әрекет ету керек?

Егер қызметкер бір айдан астам уақыт еңбекке жарамсыз болған кезде, жұмыс беруші әдетте жұмыс күндері болған айда төлемдер жасайды. Еңбекке уақытша жарамсыздықтың келесі кезеңінде қызметкер табыс алмайды, сондықтан салық салынатын базаның болмауына байланысты міндетті төлемдер жүргізілмейді.

Осы кезеңде берешек туындауына жол бермеу үшін қызметкер МӘМС жарналарын дербес төлеуші ретінде төлеуі қажет.

6. Мен жұмыс істеймін, бірақ ресми жұмыс орналасқан сәттен бері 8 ай ғана өткендіктен, сақтандырылған мәртебем жоқ. Маған қазір бейінді дәрігердің консультациясы әрі ем алуым қажет. Маған не істеу керек?

Сақтандырылған мәртебесі өткен 12 немесе алдағы 12 ай үшін ай сайынғы төлемдер болған кезде беріледі. Демек, бұл жағдайда сақтандырылған мәртебесін екі жағдайда ала аласыз:

1) өткен 12 айдың ішінде жетіспейтін 4 ай үшін (әрқайсысы үшін 4250 теңгеден) дербес төлеуші ретінде жарналар төлеу қажет;

2) жұмыс берушіден жарналар мен аударымдар түсуін, оның қорытындысы бойынша қатарынан 12 төлем алу үшін 4 айдың өтуін күтіңіз.

Қызметкер қазір медициналық көмекке мұқтаж болғандықтан, мәртебе алу үшін бірінші нұсқаны таңдағаны жөн.

7. Мен мұғалім болып жұмыс істеймін және 56 күндік демалысым бар. Мәртебемді жоғалтпау үшін менің ұйымым МӘМС төлемін қалай төлеуі керек?

Ұзақтығы бір немесе бір күнтізбелік айдан асатын ақылы еңбек демалысы кезеңін қамтитын табысты есептеу (есептеу) кезінде аударымдар мен жарналар демалыс күндерінің санына барабар есептелген айлар бойынша бөлініп, демалыс кезеңін қамтитын табыстың біржолғы есептелген сомасынан аударылады.

Яғни, егер демалыс бірнеше айды қамтыса, төлемдерді МӘМС-ке тиісінше кезеңдер бойынша бөлу қажет.

Мысалы, қызметкер маусымның аяғынан тамыздың басына дейін демалыста болады. Бұл жағдайда бухгалтер төлемдерді бір емес, үш түрлі кезең үшін – маусым, шілде және тамыз айларындағы демалыс күндеріне пропорционалды түрде есептеп, төлеуі керек.

8. Менің ЖШС бар, қазір одан табыс көзі жоқ. Бірақ менде төленбеген айлар қалды. Осы кезең үшін төлемді дербес төлеуші ретінде төлей аламын ба?

Егер азамат ЖШС құрылтайшысы болып табылса, онда ол дербес төлеуші ретінде ЕТЖ-дан 5% мөлшерінде жарналарды төлейді (2024-2025 ж.ж. әр ай үшін 4250 теңгеден).

Егер ол осы ЖШС қызметкері болса (мысалы, директор), онда ол ретінде 2% жарна және 3% аударымдар жасауы қажет.

  9. Науқас төлемдерді тәуелсіз төлеуші ретінде дұрыс төлемеген. Жетіспейтін соманы қосымша төлеуге бола ма?

Иә, айырмашылықты екінші деңгейдегі банктердің бөлімшелері немесе төлем жүргізілетін қажетті кезеңді көрсете отырып, Қазпошта кассасы арқылы қосымша төлеуге болады.

1.  Егер жеке кәсіпкер азаматтардың жеңілдікті санатына кіретін болса, МӘМС үшін ақы төлеу керек пе?

МӘМС жарналарын ЖК «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» және «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» ҚР Заңдарына сәйкес төлейді (салық есептілігін ұсынуды тоқтата тұрғандарды немесе әрекетсіз деп танылғандарды қоспағанда).

Жеке кәсіпкер келесі санаттарға кірсе жарналар мен аударымдарды төлемейді: балалар (18 жасқа дейін); зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде ҰОС қатысушылары мен мүгедектері; «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен наградталған немесе бұрын «Батыр Ана» атағын алған көп балалы аналар, сондай-ақ I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталғандар; мүгедектігі бар адамдар; орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын адамдар.

***

Естеріңізге сала кетейік, МӘМС мәртебесін Қордың сайты https://msqory.kz/, Telegram-дағы @Saqtandyrýbot арқылы тексеруге болады. Сондай-ақ, келесі мобильді қосымшалармен қарай аласыз:

• Qoldau 24/7

• Damumed

• Halyk

• BCC.KZ

• Kaspi.kz

• Freedom SuperApp

• Bereke bank.

  Бұдан бөлек, egov.kz сайтында «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне медициналық қызметтерді тұтынушы ретінде қатысу туралы және аударымдардың және (немесе) жарналардың аударылған сомалары туралы ақпарат» мемлекеттік қызметі қолжетімді.